Een IPS-traject helpt mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid bij het vinden en behouden van betaald werk. En werken helpt bij herstel, weten IPS-trajectbegeleiders Anouk Janssen en Bas Wiltink van RIBW Nijmegen & Rivierenland. ‘Door de begeleiding kunnen deelnemers weer meedoen, als laatste stap in hun herstel. Dat is heel waardevol. Zoals een deelnemer laatst zei: Ik heb jarenlang een uitkering gekregen en door nu te werken, kan ik wat teruggeven aan de samenleving.’
“IPS staat voor Individuele Plaatsing en Steun”, begint Bas. “Het komt neer op re-integratie van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Met zorg en begeleiding en korte lijntjes met een werkgever kunnen zij weer aan de slag op de arbeidsmarkt. Het begint met een aanmelding, assessment en in kaart brengen van iemands achtergrond en kwaliteiten. Welke opleiding heeft iemand gedaan, wat zijn eerdere ervaringen met werk, waar gaat het goed en wat vindt iemand leuk om te doen?”
Traject
Anouk en Bas spreken van ‘meerzijdige partijdigheid’ in hun werk; ze zijn er zowel voor IPS-deelnemers als werkgevers. “Het traject begint altijd bij de deelnemer”, licht Anouk toe. “Soms moet iemand er eerst achter komen wat hij of zij wil en kan. We kijken samen wat iemand vanuit eerdere ervaringen wil meenemen naar een werkplek en waar een werkgever rekening mee moet houden. Daarna gaan we op zoek naar geschikte vacatures en vervolgens start het traject bij een potentiële werkgever. We kunnen de werkgever wijzen op mogelijke subsidies.”
Gebruiksaanwijzing
De mate van hun betrokkenheid tijdens het werk, is afhankelijk van de wensen van deelnemer en werkgever. Medewerkers die met behulp van IPS aan het werk gaan, hebben soms een iets uitgebreidere gebruiksaanwijzing dan andere medewerkers. Anouk: “Ik begeleid bijvoorbeeld een jongen die vaak heel stil is op het werk. Zijn werkgever denkt dat er wat aan de hand is omdat hij zo weinig zegt, maar voor hem is het oké zo. Als je dit weet, kun je ermee omgaan. Vaak is zoiets van tevoren bekend, maar soms komt iemand erachter op het werk. Dan is het goed om het te bespreken.”
Stigma
Soms willen IPS-deelnemers niet alles delen, weet Bas. “Dat is begrijpelijk. Ze willen niet alles uit het verleden oprakelen of zijn bang voor een stigma. Wij kennen iemands achtergrond wel altijd en adviseren om in ieder geval te delen wat van belang is voor het werk.” Soms kunnen deelnemers niet wachten om te starten. “Laatst is een jongen zelf bij een restaurant naar binnen gestapt en hij kon meteen beginnen”, vertelt Bas. “Pas daarna kwam de werkgever erachter dat hij begeleiding krijgt. We hebben toen alsnog een gesprek gehad en ik heb uitgelegd hoe die begeleiding eruitziet. Ook kon ik de restauranteigenaar informeren over de voordelen voor een werkgever.”
Meedoen
Anouk en Bas weten dat werk deelnemers veel voldoening geeft. “Ze hebben het gevoel dat ze weer meedoen in de maatschappij”, vertelt Anouk. “Werk geeft ze structuur en contact met collega’s. Ze hebben wat te vertellen, leren nieuwe dingen en kunnen zich ontwikkelen. Voor sommigen is het ook een stok achter de deur om mee te blijven doen in de samenleving.” Bas ziet IPS als een belangrijke stap in iemands herstel. “Na klinisch en persoonlijk herstel volgt de laatste stap: maatschappelijk herstel. Zodra je kunt omgaan met je verleden, wil je zelfredzaam zijn en meedoen. Werk is daarin essentieel.”
Stabiliteit
Deelnemers hebben hun kwetsbaarheden, daar zijn Anouk en Bas eerlijk over. “Werk kan voor stabiliteit zorgen”, zegt Anouk. “Bij instabiliteit in iemands privéleven kan werk een houvast zijn.” Bas: “Ik heb een vrouw begeleid die via het STAP-budget een opleiding heeft gevolgd en daarna is gestart als fitnesstrainer. Dit doet ze nu een jaar en binnenkort krijgt ze een contract voor onbepaalde tijd.” Bijzonder aan dit traject is dat Bas alleen op de achtergrond aanwezig is. “Ze is bang voor een stigma. Ik geef haar daarom persoonlijk begeleiding door te sparren en te spiegelen. Mede daardoor houdt ze het vol.”
Zelfkennis
Loop je risico als je iemand met een psychische kwetsbaarheid in dienst neemt? “Iedereen kan uitvallen op het werk”, reageert Bas. “IPS-deelnemers hebben vaak veel levenservaring en zelfkennis. Vanuit het vooronderzoek zijn mogelijke risico’s bekend en iedereen kan daar rekening mee houden. Gaat het onverhoopt niet goed, dan is het een mooie leerervaring. Voor meerdere partijen. ” Anouk vult aan: “Deelnemers kennen hun valkuilen en zien signalen als het minder gaat. Hierdoor kunnen ze tijdig ingrijpen, en wij ondersteunen ze daarbij. Het IPS-traject duurt drie jaar. In die tijd kan iemand werk zoeken, vinden en behouden. Het kan gebeuren dat een gevonden werkplek niet meteen passend is. In het traject is dan voldoende tijd om nieuwe stappen te zetten.”
Perspectief
Anouk ziet geregeld mensen die zichzelf hebben opgegeven. “Hun zelfvertrouwen is vaak laag en ze hebben een negatief zelfbeeld. Dat wordt beter als ze aan het werk gaan. Het is mooi om iemand perspectief te kunnen bieden. Ik begeleid nu bijvoorbeeld een jongen die na vele sollicitaties het roer heeft omgegooid en in de thuiszorg is gaan werken. Hij vindt dat werk heel leuk, vooral door het contact met mensen. Het geeft hem het gevoel van waarde te zijn. Ook zorgt het ervoor dat hij initiatief neemt en het vergroot zijn netwerk. Die groei en ontwikkeling zien, is heel mooi.”
Wat is IPS-trajectbegeleiding?
Individuele Plaatsing en Steun (IPS) is een methode om mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid te helpen bij het verkrijgen en behouden van betaald werk. Werken helpt bij het herstel. Het brengt inkomen en financiële zelfstandigheid, sociale contacten, voldoening, persoonlijke waardering en nieuwe ervaringen. Dat kan een belangrijke ondersteuning zijn voor de eigenwaarde, structuur en routine in het dagelijks leven. Het gaat om mensen met een psychiatrische aandoening, zoals een depressie, autisme, of schizofrenie, met allerlei opleidingsrichtingen. Zowel deelnemers als bedrijven krijgen ondersteuning van een IPS-trajectbegeleider. Zo is er voor leidinggevenden op de werkvloer een gerichte ondersteuning om de IPS’er zo goed mogelijk te begeleiden. Ook zijn er allerlei aantrekkelijke regelingen voor bedrijven en organisaties.
Meer weten over de mogelijkheden van IPS?
Neem contact op met Anouk en Bas van Team IPS van RIBW Nijmegen & Rivierenland via team.ips@ribw-nr.nl of kijk op ribw-nr.nl/re-integratie.
